5 Zet erfgoed in als gids voor klimaat­adaptatie, ­verduurzaming en ­energie­transitie

We maken de komende decennia een fundamentele transitie door naar een fossielvrije economie, gebaseerd op grootschalige hernieuwbare energieopwekking. Erfgoed en cultuurhistorie geven handvatten om de verstoorde balans in het samenspel tussen mens en de natuurlijke omgeving te herstellen. Een beter begrip van historisch stads-, bodem-, water- en landschapsbeheer biedt een nieuwe basis voor maatregelen en oplossingen om ruimtelijke ontwikkelingen slimmer en passender tot stand te brengen.

Gebouwde, archeologische en groene monumenten zijn kwetsbaar voor overstromingen, langdurige droogte, bodemdaling en funderingsproblematiek. Het aanpakken van klimaatverandering en energietransitie is van levensbelang voor het voortbestaan van de monumenten in uw gemeente. Ook immaterieel erfgoed geeft aanknopingspunten om te werken aan een duurzame wereld.

Ook de bestaande bouwvoorraad moet worden aangepast om veel energiezuiniger te worden. Door de positieve uitstraling van monumenten en hun herkenbaarheid voor de leefomgeving gaat van verduurzaming van erfgoed een enorme voorbeeldwerking uit. Als het in een monument kan, dan kan het overal! Ondersteun de ­verduurzaming van monumenten met stimulerende regel­geving. Geef als gemeente het goede voorbeeld en verduurzaam uw monumentaal vastgoed.

Het landschap van de Spoordonkse Watermolen wordt gebruikt voor waterberging
TOELICHTING, VOORBEELDEN
EN INSTRUMENTEN

Overweeg een financiële bijdrage in uw lokale Cultuurfonds voor Monumenten – een publiek-private samenwerking die financiële ondersteuning biedt aan gemeentelijke monumenten en lokaal beschermde monumenten bij onderhoud, restauratie, verduurzaming of herbestemming en waaruit iedere euro meerdere ­keren kan worden ­ingezet.

Ook immaterieel erfgoed biedt aanknopingspunten om te werken aan een duurzame wereld. Benut oude kennis en kunde van de natuur voor nieuwe toepassingen die, naast een praktisch nut, ook gericht zijn op het ecologisch verduurzamen van de omgeving. Imkers, die bijen hielden om de honing, zetten zich nu ook in om de biodiverse omgeving van hun bijen te ondersteunen door bloemen aan te planten. Stadslandbouwers vergroenen de stedelijke omgeving, via volkstuinen en het beheren van stadsboomgaarden, plukbossen en stadstuinen. Daar is een breder doel mee verbonden: het duurzaam produceren en consumeren van voedsel.
Voor de beoefening van veel immaterieel erfgoed is kennis van de natuur nodig, zoals voor het ambacht van heggenvlechten. De vlechters maken van bestaande, ­levende heggen afscheidingen tussen weilanden of langs paden, zodat deze ondoordringbaar zijn voor vee en wild. Deze duurzame afscheidingen bevorderen de biodiversiteit: vogels nestelen er en vinden er een schuilplaats. Zo blijft ook het karakteristieke landschap behouden. De heggenvlechters trekken bij kampioenschappen veel publiek en waardering.

Voorbeelden en instrumenten

1 Basis op orde: investeer in kennis, kunde en capaciteit
2 Benut bestaande gebouwen voor woningopgave – Maak een kansenkaart voor monumenten
3 Gebruik de rijke sporen uit het landschap – Verbindt stad en land via een landschapsbiografie
4 Ondersteun lokale ­cultuur, ­creatie en ­consumptie
5 Zet erfgoed in als gids voor klimaat­adaptatie, ­verduurzaming en ­energie­transitie
6 Bevorder de leefbaarheid van het platteland